Zapalenie spojówek to jedna z najczęstszych chorób oczu, która może dotknąć ludzi w różnym wieku, od dzieci po osoby dorosłe. Dolegliwość ta wiąże się ze stanem zapalnym rozwijającym się w obrębie spojówki, która pełni kluczową rolę w ochronie powierzchni oka przed wpływem czynników zewnętrznych. Skutki zapalenia spojówek są często uciążliwe i mogą znacząco wpływać na codzienne życie osób, u których wystąpi. Czym charakteryzuje się zapalenie spojówek, jakie wyróżniamy jego rodzaje oraz jak postępować w przypadku, gdy się pojawi – na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.
Zapalenie spojówek – podstawowe informacje
Zapalenie spojówek jest stanem zapalnym błony śluzowej pokrywającej powieki od strony oka i część gałki ocznej. Głównym objawem tego schorzenia jest rozszerzenie i wypełnienie krwią licznych naczyń krwionośnych w spojówce, co prowadzi do charakterystycznego zaczerwienienia oczu. Właśnie z tego względu schorzenie to nazywane jest potocznie „czerwonym okiem”.
Lekarze okuliści rozróżniają dwie główne postacie zapalenia spojówek – infekcyjną i nieinfekcyjną. Zazwyczaj zapalenie spojówek rozwija się w obu oczach jednocześnie, choć w przypadku infekcji wirusowej lub bakteryjnej może wystąpić tylko w jednym oku. Pomimo iż choroba ta jest zwykle łagodna, w niektórych przypadkach może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak chociażby nacieki na rogówce, które wpływają na jakość widzenia i mogą wywołać światłowstręt.
Spojówki i ich rola
Żeby zrozumieć, w jaki sposób zapalenie spojówki może utrudnić normalne funkcjonowanie, przyjrzyjmy się bliżej spojówce, a więc jednemu z istotnych elementów budowy oka. Jest to cienka warstwa tkanki, pokrywająca wewnętrzną powierzchnię powieki i przednią część oka na twardówce, którą niektórzy pacjenci nazywają „białkiem oka”. Jej głównym zadaniem jest ochrona oka przed wpływem czynników zewnętrznych. W spojówce znajdują się gruczoły produkujące łzy, śluz oraz tłuszcz, które tworzą warstwę łez, niezbędną do utrzymania odpowiedniego nawilżenia oka. Substancje te zmniejszają również tarcie między powiekami, a rogówką, umożliwiając płynne mruganie i utrzymują odpowiednie środowisko chemiczne na powierzchni gałki ocznej. W wyniku stanu zapalnego spojówka nie jest w stanie skutecznie pełnić swojej roli, co sprawia, że oko staje się bardziej podatne na uszkodzenia.
Rodzaje i objawy zapalenia spojówek
Zapalenie spojówek może mieć różne przyczyny i występować w kilku rodzajach, przy czym każdy z nich powoduje nieco inne objawy:
- alergiczne zapalenie spojówek – wywołane przez alergeny (np. pyłki roślin, sierść zwierząt, kurz), które stymulują organizm do wytwarzania histaminy. Powoduje to rozszerzenie naczyń krwionośnych spojówki, zaczerwienienie oczu, obrzęk i nadmierne łzawienie;
- bakteryjne zapalenie spojówek – spowodowane przez bakterie. Może mieć charakter ostry lub przewlekły, zaś objawy obejmują wydzielanie ropne i zaczerwienienie oka;
- wirusowe zapalenie spojówek – może występować samodzielnie lub być objawem ogólnego zakażenia wirusowego, takiego jak grypa, różyczka, świnka lub odra. Wirusowe zapalenie spojówek jest często związane z infekcją kataralną i może przenosić się na spojówki przez kanalik nosowo-łzowy;
- grzybicze zapalenie spojówek – występuje stosunkowo rzadko i często jest wynikiem długotrwałej terapii antybiotykami lub zakażenia przeniesionego z innych części ciała. Objawy to swędzenie, łzawienie, zaczerwienienie spojówki i białe złogi w kanalikach łzowych.
W przypadku infekcji wirusowej lub bakteryjnej zapalenie spojówek jest zaraźliwe. Dlatego ważne jest unikanie kontaktu z osobami, u których występuje tego rodzaju infekcja oka.
Jak zapobiegać zapaleniu spojówek?
Żeby zapobiegać zapaleniu spojówek, należy przede wszystkim przestrzegać podstawowych zasad higieny oczu. Obejmuje to częste mycie rąk, unikanie dotykania oczu, korzystanie wyłącznie z własnych kosmetyków oraz ręczników i odpowiednie przechowywanie soczewek kontaktowych. Osoby noszące soczewki powinny również dbać o ich higienę i zakładanie oraz zdejmowanie wyłącznie czystymi rękoma. Ważne jest również, aby reagować na ewentualne podrażnienia lub infekcje oka, rezygnując z makijażu i soczewek kontaktowych, unikając drapania zmienionego chorobowo obszaru oraz myjąc ręce przed aplikacją kropli i maści do oczu.
Jak leczyć zapalenie spojówek?
Gdy wystąpią charakterystyczne objawy mogące świadczyć o rozwijającym się zapaleniu spojówek, należy nie zwlekać i udać się do specjalisty, który odpowiednio oceni stan oczu oraz gdy potwierdzi diagnozę, wdroży właściwe leczenie. Sposób leczenia zapalenia spojówek zależy bowiem od przyczyny, fazy i charakteru choroby. W początkowym stadium schorzenia, stosuje się zazwyczaj krople do oczu, a niekiedy okłady z naparu ziołowego. W przypadku bakteryjnego zapalenia spojówek, konieczne jest stosowanie kropli z antybiotykiem o szerokim spektrum działania, z kolei w leczeniu infekcji wirusowej używa się leków przeciwwirusowych, maści i kropli. Alergiczne zapalenie spojówek jest często leczone środkami przeciwhistaminowymi, zarówno doustnie, jak i miejscowo. Grzybicze zapalenie spojówek wymaga leczenia lekami przeciwgrzybiczymi w postaci kropli lub maści.
Zapalenie spojówek to schorzenie, które może dotknąć każdego z nas, ale z właściwą opieką medyczną, edukacją i dbałością o higienę oczu, możemy skutecznie zarządzać tym problemem. To nie tylko kwestia leczenia objawów, ale także zapobiegania i utrzymania zdrowia oczu przez całe życie.